Monumentaal appartement van het gas af

In hartje Amsterdam zijn de twee bovenste etages van een monumentaal pand uit 1935 getransformeerd van een opgehokt en moeilijk te verwarmen appartement in een open, licht en warm geheel. Tijdens renovatie is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bio-based materialen. De woning is van het gas af gehaald en een inwendige warmtepomp zorgt voor de energiehuishouding. Het vaste meubilair is als een maatpak voor de woning ontworpen, een noodzaak met een woning die een licht ruitvormige plattegrond heeft en waar niks recht is. Wanden zijn weg gelaten, met uitzondering van de kleine badkamer. Daglicht stroomt vanuit de grote pui en daklicht vanuit de zolderverdieping naar de etage eronder, waar de grote woonkamer met keuken gesitueerd zijn. Het slaapgedeelte op zolder is af te sluiten met een gordijn. Door zo min mogelijk hoge meubels te plaatsen, ontstaat ondanks de geringe oppervlakte toch een heel open en overzichtelijk geheel. De berkenhouten meubels, het donkere smeedwerk en de linoleum vloeren vormen een rustig ogende toevoeging op de met kalk gestucte muren. Het damp open na-isoleren aan de binnenzijde ging niet zonder slag of stoot. Aanvankelijk had de gemeente geen vertrouwen in de systeemopbouw van houtvezelplaten met een kalkstuc, zonder dat daar een dampremmende folie aan te pas kwam. Architect Joris Heitkamp: ‘we hebben bij de fabrikanten van de pleister en houtwol aanvullende documentatie aan moeten vragen, inclusief een aantal berekeningen voor wat betreft de vochthuishouding. Uiteindelijk hebben we met een ondersteunende brief vanuit RCE (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) de gemeente kunnen overtuigen. De RCE doet al geruime tijd onderzoek naar deze manier van na-isoleren, en wist te vertellen dat de risico’s niet groter zijn dan het conventioneel na-isoleren, en naar alle waarschijnlijkheid dit de beste optie is.’ Ook is het zaak grondig te werk te gaan alle oude verf- en stuccolagen moeten worden verwijderd, die zijn niet dampopen. De vloerbalken zijn bij de opleggingen opengewerkt en ingepakt, en er is zorgvuldig rondom de ramen gewerkt om de isolatielijn niet te onderbreken. De systeemopbouw is geheel dampopen, zo is de kalkstuc afgewerkt met een dampopen silicaatverf. Voor de gebruiker heeft dit ook consequenties. De wanden moeten zoveel mogelijk vrij zijn om te kunnen ademen. Er kunnen geen stopcontacten in de buitenwanden worden geplaatst, en zware objecten aan de wanden ophangen kan ook niet. Ook moet de gebruiker weten dat er niet met een latex kan worden geverfd in een later stadium, maar alleen met een damp open verf gewerkt mag worden. Door met veel maatwerk meubels te werken, stopcontacten in de vloeren en meubels weg te werken en de mogelijkheid te creëren om kunst tegen de wanden aan de balken op te hangen, is zoveel mogelijk hierop ingespeeld. De opdrachtgever is stap voor stap meegenomen in de keuzes voor een volledige verduurzaming. In eerste instantie had zij geen hoge duurzaamheidsambitie. Wel klaagde ze over het slechte binnenklimaat voorheen. Nu een woning die van het gas af is gehaald, met een prettig, vocht regulerend binnenklimaat. Joris Heitkamp: ‘uiteindelijk zal het monumentaal vastgoed van het gas af moeten. Het is ons nu duidelijk geworden dat dit alleen gaat door goed maatwerk te leveren, en door mensen mee te krijgen in het proces. Het was geweldig om een opdrachtgever te hebben die hierin geloofde, en van begin tot eind vertrouwen had in onze oplossingen. Daarbij speelt het een belangrijke rol om genoeg geduld en budget te hebben, om zo een uitvoerig proces te kunnen voltooien.’